J.R.R. Tolkien'in eserlerine duyulan hayranlık bilim dünyasında da kendini gösteriyor. Yüzüklerin Efendisi evreninde yer alan karakterlerin, yerlerin, Elfçe kelimelerin ve daha fazlasının ismi, onlarca organizmaya verilmiş durumda. İşte Orta Dünya'nın meşhur şahsiyetlerine ithafen adlandırılmış 10 tür:
Psyllidler, bilinen adıyla zıplayan bitki bitleri, bitki özsuyuyla beslenen gerçek böceklerdir (Hemiptera takımına aittirler). Her psyllid türü genellikle belirli bir bitki türünde yaşamını sürdürüyor. Araştırmacılar, 2019 yılında Yeni Zelanda'nın kōwhai ağaçlarında bulunan psyllidlerin aslında Psylla apicalis türü olmadığını öne süren bir çalışma yayınladı. Yeni tanımlanan bu türe Psylla frodobagginsi adının verilmesinin iki sebebi vardı: İlk olarak, bu böcekler apicalis'ten daha küçüklerdi, tıpkı Hobbitlerin insanlardan daha kısa boylu olması gibi. İkinci olarak ise, Peter Jackson'ın Yüzüklerin Efendisi filmleri Yeni Zelanda'da çekilmişti. Psylla frodobagginsi, halk arasında Hobbit psyllidi olarak da biliniyor.
Yüzüklerin Efendisi'nin çekimlerinin yapıldığı Yeni Zelanda, bir başka ilham kaynağı olarak da karşımıza çıkıyor. Yeni Zelanda'nın Kermadec Adaları çevresindeki sualtı volkanlarında keşfedilen kör bir yengeç cinsi, Gandalfus olarak adlandırıldı. Bu cinsin ilk türü ise 2007 yılında Gandalfus puia olarak tanımlandı. Puia, Māori dilinde "volkan" veya "jeotermal kaynak" anlamına geliyor. Gandalfus puia'nın, adını aldığı büyücü Gandalf ile çok fazla ortak noktası bulunmasa da, Reddit kullanıcıları bu yengecin sıcak derin deniz bacalarının yakınında yaşadığını, tıpkı Gandalf'ın derin ve ateşli yarıklara yabancı olmaması gibi olduğunu esprili bir şekilde belirtmişti.
Myloplus sauron ise, adını aldığı Tek Yüzük'ün kötücül yaratıcısı Sauron'a görsel olarak biraz benziyor. Brezilya'nın Xingu Nehri havzasında yaşayan bu pacu türü, piranaların akrabasıdır ve vücudunun yan tarafında dikey siyah bir şerit taşıyor. Bu şeridin Sauron'un Gözü'ne olan benzerliği oldukça dikkat çekici. Ancak bu balıkla ilgili en çarpıcı özellik bu değildir: Kör edici derecede insanımsı dişlere sahip.
Spaeleoleptes gimli de Brezilya'ya özgü bir türdür. Bahia eyaletindeki bir yeraltı mağarasında keşfedilen bu baba uzunbacak (diğer adıyla hasatçı örümcek), adını cüce Gimli'den aldı. Araştırmacılar, bu türe cücelerin madencilik ve mağaralara olan düşkünlüğü sebebiyle Gimli adını uygun gördüler. Araştırmacılar, 2024 tarihli bir makalede şu ifadeleri kullanmıştı: 'Gimli, özellikle Aglarond'un ışıltılı mağaralarına olan hayranlığını açıkça dile getiriyor. Sauron'un yenilgisinden sonra bu muazzam mağaranın lordluğu ona verilmişti.
Bahia eyaleti, Tolkien'in en cesur ve sevilen ikincil kahramanlarından ikisinin adını taşıyan tatlı su salyangozlarına da ev sahipliği yapıyor. 2024 tarihli bir makalede araştırmacılar, Idiopyrgus eowynae'nin, "hem içsel hem de dışsal karanlığa karşı cesareti, direnci ve metaneti Gríma Solucandil ve Angmar'ın Cadı Kralı'na karşı durarak sergileyen" savaşçı Éowyn onuruna adlandırıldığını belirtmişlerdi. Idiopyrgus meriadoci ise, Meriadoc "Merry" Brandybuck'ın adını taşıyor. Merry, Pelennor Çayırları Savaşı'nda Cadı-Kral'a karşı Éowyn'in yanında savaşmasının" yanı sıra, "Entleri harekete geçirerek ve nihayetinde Saruman'ın Fangorn Ormanı'na yönelik tehdidini ortadan kaldırarak Orta Dünya'da doğanın korunması mücadelesine örnek teşkil eden bir Hobbit'tir.
Fangorn Ormanı'nın düzenli ağaçlarını koruyan ağaç benzeri Entler, Madagaskar ormanlarında bulunan Uroplatus fangorn adlı kertenkele türü ile taksonomide de yerlerini aldı. Bu isim, Fangorn olarak da bilinen en yaşlı Ent, Ağaçsakal'a özel bir saygı duruşudur (Fangorn, Elfçe Sindarin dilinde "Ağaçsakal" anlamına gelir). Araştırmacılar bu ismi kısmen gekoların, Fangorn Ormanı'na benzemeyen "derin, karanlık bir ormanlık alandan" gelmeleri ve kendilerinin de bir nevi yaşayan ağaca benzemeleri nedeniyle seçti.,
Gerçek Tolkien hayranları, Lothlórien'in Elf kraliçesi Galadriel'in, Elflerin üç Güç Yüzüğü'nden birini, Su Yüzüğü Nenya'yı kullandığını bilir. Guatemala'daki Lago Izabal ve çevresinde Pseudophallus galadrielae'yi keşfeden araştırmacılar da bu bilgiye sahipti. Bu nedenle, yeni bululnan tatlı su çubuk balığı türüne Galadriel'in adını verildi. 2020 tarihli bir makalede, bu ismin yeni türün tanısı için kullanılan ek kemiksi halkalara ve tatlı su yaşam alanlarıyla olan ilişkisine bir gönderme olduğu açıklandı.
1953'te Yeni Zelanda sularında tanımlanamayan bir köpekbalığı türü bulundu ve bu tür, Triakis attenuata olarak adlandırıldı. Triakis bir köpekbalığı cinsidir ve attenuata, bu türün ince (uzun ve dar) vücut yapısına işaret ediyor. Yirmi yıl sonra, köpekbalığı uzmanı Leonard Compagno, bu türü yeni bir cins olan Gollum altında yeniden sınıflandırdı. Gerekçesi ise bu köpekbalığının, aynı adı taşıyan mutant Hobbit Gollum ile şekil ve alışkanlıklar açısından bazı benzerlikler göstermesiydi. Gollum attenuatus (diğer adıyla ince düz burunlu köpekbalığı veya gollumshark) ve Tolkien'in Gollum karakteri, her ikisi de son derece zayıf yapılı, kahverengimsi gri renkte ve sinsice dipte beslenen canlılar.
Smaug giganteus, yani dev kuşaklı kertenkele veya sungazer, da farklı bir cins olan Cordylus'tan kendi cinsi olan Smaug'a yeniden sınıflandırılmıştır. Araştırmacılar cins adı olarak Smaug'u seçti, çünkü Hobbit'teki ejderha Smaug gibi, Smaug giganteus da yer altında yaşıyor ve ağır zırhlı bir görünüme sahip. Araştırmacılar ayrıca Tolkien'in Güney Afrika'nın Free State eyaletinde doğduğunu ve bu eyaletin sungazer'in ana yayılım alanı olduğunu da belirtti.
Tüm ana Hobbitlerin ve Tolkien'in kendisinin de yaban arısı aleminde yansımaları bulunuyor. Shireplitis (Shire'dan esinlenerek) Yeni Zelanda'ya özgü bir yaban arısı cinsidir ve türleri arasında Shireplitis bilboi (Bilbo Baggins), Shireplitis frodoi (Frodo), Shireplitis meriadoci (Meriadoc), Shireplitis peregrini (Peregrin "Pippin" Took), Shireplitis samwisei (Samwise "Sam" Gamgee) ve Shireplitis tolkieni (Tolkien) yer alıyor. Bilim insanlarının eşek arılarını her bir karakterle görünüşlerine göre mi eşleştirmeye çalıştıkları yoksa isimleri tamamen rastgele mi verdikleri net değil. Ancak Shireplitis meriadoci, S. peregrini'den daha açık renkli ve biraz daha uzun.
Psylla frodobagginsi
Psyllidler, bilinen adıyla zıplayan bitki bitleri, bitki özsuyuyla beslenen gerçek böceklerdir (Hemiptera takımına aittirler). Her psyllid türü genellikle belirli bir bitki türünde yaşamını sürdürüyor. Araştırmacılar, 2019 yılında Yeni Zelanda'nın kōwhai ağaçlarında bulunan psyllidlerin aslında Psylla apicalis türü olmadığını öne süren bir çalışma yayınladı. Yeni tanımlanan bu türe Psylla frodobagginsi adının verilmesinin iki sebebi vardı: İlk olarak, bu böcekler apicalis'ten daha küçüklerdi, tıpkı Hobbitlerin insanlardan daha kısa boylu olması gibi. İkinci olarak ise, Peter Jackson'ın Yüzüklerin Efendisi filmleri Yeni Zelanda'da çekilmişti. Psylla frodobagginsi, halk arasında Hobbit psyllidi olarak da biliniyor.
Gandalfus puia
Yüzüklerin Efendisi'nin çekimlerinin yapıldığı Yeni Zelanda, bir başka ilham kaynağı olarak da karşımıza çıkıyor. Yeni Zelanda'nın Kermadec Adaları çevresindeki sualtı volkanlarında keşfedilen kör bir yengeç cinsi, Gandalfus olarak adlandırıldı. Bu cinsin ilk türü ise 2007 yılında Gandalfus puia olarak tanımlandı. Puia, Māori dilinde "volkan" veya "jeotermal kaynak" anlamına geliyor. Gandalfus puia'nın, adını aldığı büyücü Gandalf ile çok fazla ortak noktası bulunmasa da, Reddit kullanıcıları bu yengecin sıcak derin deniz bacalarının yakınında yaşadığını, tıpkı Gandalf'ın derin ve ateşli yarıklara yabancı olmaması gibi olduğunu esprili bir şekilde belirtmişti.
Myloplus sauron
Myloplus sauron ise, adını aldığı Tek Yüzük'ün kötücül yaratıcısı Sauron'a görsel olarak biraz benziyor. Brezilya'nın Xingu Nehri havzasında yaşayan bu pacu türü, piranaların akrabasıdır ve vücudunun yan tarafında dikey siyah bir şerit taşıyor. Bu şeridin Sauron'un Gözü'ne olan benzerliği oldukça dikkat çekici. Ancak bu balıkla ilgili en çarpıcı özellik bu değildir: Kör edici derecede insanımsı dişlere sahip.
Spaeleoleptes gimli
Spaeleoleptes gimli de Brezilya'ya özgü bir türdür. Bahia eyaletindeki bir yeraltı mağarasında keşfedilen bu baba uzunbacak (diğer adıyla hasatçı örümcek), adını cüce Gimli'den aldı. Araştırmacılar, bu türe cücelerin madencilik ve mağaralara olan düşkünlüğü sebebiyle Gimli adını uygun gördüler. Araştırmacılar, 2024 tarihli bir makalede şu ifadeleri kullanmıştı: 'Gimli, özellikle Aglarond'un ışıltılı mağaralarına olan hayranlığını açıkça dile getiriyor. Sauron'un yenilgisinden sonra bu muazzam mağaranın lordluğu ona verilmişti.
Idiopyrgus eowynae ve Idiopyrgus meriadoci
Bahia eyaleti, Tolkien'in en cesur ve sevilen ikincil kahramanlarından ikisinin adını taşıyan tatlı su salyangozlarına da ev sahipliği yapıyor. 2024 tarihli bir makalede araştırmacılar, Idiopyrgus eowynae'nin, "hem içsel hem de dışsal karanlığa karşı cesareti, direnci ve metaneti Gríma Solucandil ve Angmar'ın Cadı Kralı'na karşı durarak sergileyen" savaşçı Éowyn onuruna adlandırıldığını belirtmişlerdi. Idiopyrgus meriadoci ise, Meriadoc "Merry" Brandybuck'ın adını taşıyor. Merry, Pelennor Çayırları Savaşı'nda Cadı-Kral'a karşı Éowyn'in yanında savaşmasının" yanı sıra, "Entleri harekete geçirerek ve nihayetinde Saruman'ın Fangorn Ormanı'na yönelik tehdidini ortadan kaldırarak Orta Dünya'da doğanın korunması mücadelesine örnek teşkil eden bir Hobbit'tir.
Uroplatus fangorn
Fangorn Ormanı'nın düzenli ağaçlarını koruyan ağaç benzeri Entler, Madagaskar ormanlarında bulunan Uroplatus fangorn adlı kertenkele türü ile taksonomide de yerlerini aldı. Bu isim, Fangorn olarak da bilinen en yaşlı Ent, Ağaçsakal'a özel bir saygı duruşudur (Fangorn, Elfçe Sindarin dilinde "Ağaçsakal" anlamına gelir). Araştırmacılar bu ismi kısmen gekoların, Fangorn Ormanı'na benzemeyen "derin, karanlık bir ormanlık alandan" gelmeleri ve kendilerinin de bir nevi yaşayan ağaca benzemeleri nedeniyle seçti.,
Pseudophallus galadrielae
Gerçek Tolkien hayranları, Lothlórien'in Elf kraliçesi Galadriel'in, Elflerin üç Güç Yüzüğü'nden birini, Su Yüzüğü Nenya'yı kullandığını bilir. Guatemala'daki Lago Izabal ve çevresinde Pseudophallus galadrielae'yi keşfeden araştırmacılar da bu bilgiye sahipti. Bu nedenle, yeni bululnan tatlı su çubuk balığı türüne Galadriel'in adını verildi. 2020 tarihli bir makalede, bu ismin yeni türün tanısı için kullanılan ek kemiksi halkalara ve tatlı su yaşam alanlarıyla olan ilişkisine bir gönderme olduğu açıklandı.
Gollum attenuatus
1953'te Yeni Zelanda sularında tanımlanamayan bir köpekbalığı türü bulundu ve bu tür, Triakis attenuata olarak adlandırıldı. Triakis bir köpekbalığı cinsidir ve attenuata, bu türün ince (uzun ve dar) vücut yapısına işaret ediyor. Yirmi yıl sonra, köpekbalığı uzmanı Leonard Compagno, bu türü yeni bir cins olan Gollum altında yeniden sınıflandırdı. Gerekçesi ise bu köpekbalığının, aynı adı taşıyan mutant Hobbit Gollum ile şekil ve alışkanlıklar açısından bazı benzerlikler göstermesiydi. Gollum attenuatus (diğer adıyla ince düz burunlu köpekbalığı veya gollumshark) ve Tolkien'in Gollum karakteri, her ikisi de son derece zayıf yapılı, kahverengimsi gri renkte ve sinsice dipte beslenen canlılar.
Smaug giganteus
Smaug giganteus, yani dev kuşaklı kertenkele veya sungazer, da farklı bir cins olan Cordylus'tan kendi cinsi olan Smaug'a yeniden sınıflandırılmıştır. Araştırmacılar cins adı olarak Smaug'u seçti, çünkü Hobbit'teki ejderha Smaug gibi, Smaug giganteus da yer altında yaşıyor ve ağır zırhlı bir görünüme sahip. Araştırmacılar ayrıca Tolkien'in Güney Afrika'nın Free State eyaletinde doğduğunu ve bu eyaletin sungazer'in ana yayılım alanı olduğunu da belirtti.
Shireplitis bilboi (ve arkadaşları)
Tüm ana Hobbitlerin ve Tolkien'in kendisinin de yaban arısı aleminde yansımaları bulunuyor. Shireplitis (Shire'dan esinlenerek) Yeni Zelanda'ya özgü bir yaban arısı cinsidir ve türleri arasında Shireplitis bilboi (Bilbo Baggins), Shireplitis frodoi (Frodo), Shireplitis meriadoci (Meriadoc), Shireplitis peregrini (Peregrin "Pippin" Took), Shireplitis samwisei (Samwise "Sam" Gamgee) ve Shireplitis tolkieni (Tolkien) yer alıyor. Bilim insanlarının eşek arılarını her bir karakterle görünüşlerine göre mi eşleştirmeye çalıştıkları yoksa isimleri tamamen rastgele mi verdikleri net değil. Ancak Shireplitis meriadoci, S. peregrini'den daha açık renkli ve biraz daha uzun.
