Evrim Teorisi, doğadaki evrim yasasını anlama çabamızla oluşturduğumuz yöntemler, veriler, analizler bütünüdür. Evrim Teorisi, evrimin "neden" ve "nasıl" olduğunu inceler.

Canlıların ne yöntemlerle evrim geçirdiğini, bu evrime neden olan diğer kuvvetlerin nasıl işlediğini, gen dağılımlarını etkileyen özelliklerin neler olduğunu araştırır, bunlar içerisindeki bağlantıları kurar ve elimizdeki detaylı açıklamaları geliştirir.

Evrim Teorisi, genellikle bir "çatı terim"dir ve içerisinde birçok diğer teoriyi barındırır. Örneğin nükletitler üzerindeki mutasyonların dağılımlarının değişimini inceleyen teorilerden birisi Nötral Evrim Teorisi'dir.

Evrimin ekolojiyle ilişkisini inceleyen teorilerden birisi r/K Seçilim Teorisi'dir. Hangi canlıların gelecek nesilleri oluşturacağını inceleyen teoriler arasında Doğal Seçilim Teorisi, Cinsel Seçilim Teorisi, vb. bulunur.

Hatta Cinsel Seçilim Teorisi altında bile birçok alt-teori bulunur: Kızıl Kraliçe Teorisi, Kaçak Özellik Seçilimi Teorisi gibi...

Bu teorilerin her biri, farklı doğa yasalarını (örneğin Doğal Seçilim yasasını veya Cinsel Seçilim yasasını) inceler ve diğer yasalar ile birleştiren açıklamalar getirir.

Örneğin Doğal Seçilim ile Cinsel seçilimin genellikle birbirini dengeleyici kuvvetler olarak işlediğini bu şekilde biliriz ve açıklarız.

Tüm bu teoriler, kendilerini geliştirmek, güçlendirmek ve diğer alternatifleri incelemek, gerekirse çürütmek için hipotezleri kullanırlar.

Hipotezler test edilir, doğrulanır veya yanlışlanır. Yanlışlanırsa terk edilir, farklı denemeler sonucunda bir türlü yanlışlanamaz ve sürekli tutarlı sonuçlar verirse doğruluk değeri güçlenir ve teorinin önemli bir parçası haline gelir.

Onu güçlendirir, detaylandırır, sağlamlaştırır. Uzun lafın kısası teoriler, kanunları açıklarlar.